Okul öncesi dönem, çocukların hem bilişsel hem de duygusal becerilerini hızla geliştirdikleri
kritik bir süreçtir. Bu dönemde kazanılan duygu düzenleme becerisi, çocuğun sosyal
ilişkilerinden akademik performansına kadar pek çok alanı etkiler. Aynı şekilde, bağlanma
stilleri de çocuğun duygusal tepkilerini nasıl yöneteceğini ve çevresiyle nasıl etkileşime
gireceğini belirleyen önemli bir faktördür. Bağlanma, çocuğun birincil bakım verene karşı
geliştirdiği duygusal bağ olarak tanımlanır ve genellikle güvenli, kaygılı/kararsız,
kaçınmacı ve dağınık olmak üzere dört başlıkta ele alınır (Ainsworth et al., 1978; Main &
Solomon, 1990).
Duygu düzenlemesi, kişinin hangi duyguları ne zaman ve nasıl yaşayacağını ve ifade
edeceğini belirleyen süreçleri kapsar (Gross, 1998). Çocuğun bu beceriyi sağlıklı biçimde
geliştirmesi için bakım verenin tutarlı ve duyarlı bir yaklaşım sergilemesi kritik önem taşır.
Güvenli bağlanan çocuklar, duygularını özgürce ifade ederek stresli durumlarda destek
alabileceklerini bilirler. Kaygılı/kararsız bağlanan çocuklar ise duygularını yoğun ve abartılı
yaşarken, kaçınmacı bağlanan çocuklar duygusal ifadelerini bastırma eğilimindedir.
Son araştırmalar, ebeveynlik tutumunun duygu regülasyonu üzerindeki etkisini net bir
şekilde ortaya koymaktadır. Örneğin, Filistin’de okul öncesi çocuklarla yapılan bir çalışma,
otoriter ebeveynlik yaklaşımının duygu düzenlemesini olumsuz, otoritatif yaklaşımın ise
olumlu etkilediğini belirtir (Agbaria, Mahamid, & Veronese, 2023). Öte yandan, bilinçli
ebeveynlik olarak adlandırılan ve ebeveynin hem kendi hem de çocuğunun duygularına
duyarlı olmasını içeren yaklaşım, çocuklarda düşük duygusal değişkenlik ve yüksek uyumlu
duygu düzenlemesiyle ilişkilendirilmiştir (Zhang et al., 2023).
Ayrıca yapılan korelasyon analizleri, annenin nevrotiklik, olumsuz değerlik ve korkulu
bağlanma özelliklerinin, çocuğun duygu düzenleme güçlüğü üzerinde kısmi aracılık etkisine
sahip olduğunu göstermektedir. Bu durum, annenin kendi duygu düzenleme becerisinin,
çocuğun duygusal dünyasını nasıl şekillendirdiğini gözler önüne sermektedir.
Okul öncesi dönemde güvenli bağlanmanın geliştirilmesi ve ebeveynlerin duyarlı tutum
sergilemesi, çocukların duygularını tanıma ve yönetme becerilerini güçlendirmektedir. Duygu
düzenleme, yalnızca öfke ve üzüntü gibi olumsuz duyguları değil, aynı zamanda sevinç ve
ilgi gibi olumlu duyguların paylaşılmasını da içerir. Bakım verenin tutumu, çocuğun duygusal
tepkilerine rehberlik eder ve erken dönemde atılan bu sağlam temel, ileriki yaşamlarında
çocukların hem sosyal hem de psikolojik yönden daha sağlıklı bireyler olmalarını destekler.
Kaynakça:
Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review
of General Psychology, 2(3), 271–299
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (2015). Patterns of Attachment: A
Psychological Study of the Strange Situation (1st ed.). Psychology Press.
Agbaria, Q., Mahamid, F., & Veronese, G. (2023). The Association Between Attachment
Patterns and Parenting Styles With Emotion Regulation Among Palestinian Preschoolers.
Zhang, W., Wang, M., & Ying, L. (2023). Parental Mindfulness and Preschool Children’s
Emotion Regulation: The Role of Mindful Parenting and Secure Parent-Child Attachment.
Bilge, Y., & Sezgin, E. (2020). Anne ve çocuk duygu düzenleme arasındaki ilişkide annenin
kişilik özelliklerinin ve bağlanma stillerinin aracı rolü. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(3), 310–
318.
Vatansever, Ö. (2021). Okul öncesi çocukların bağlanma stillerinin duygu regülasyonlarına
etkisi [Yüksek lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. İstanbul, Türkiye.
Şahin, G., & Arı, R. (2015). Okul öncesi çocukların duygu düzenleme becerilerinin bağlanma
örüntüleri açısından incelenmesi. Inesjournal: Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(5), 1–
12.
Temiz, Z. T., & Bilican, F. I. (2022). Romantik bağlanma ve çift uyumu arasındaki ilişkide
duygu düzenleme güçlüğü ve reddedilme hassasiyetinin aracı rolü. Klinik Psikoloji Dergisi,
6(2), 142–156.
Tulpar, L. B. (2019). 4–6 yaş aralığındaki çocukların bağlanma stillerinin ve duygu
düzenleme becerilerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Işık Üniversitesi]. Işık Üniversitesi,
Türkiye.
Hazırlayanlar
Stajyer Psikolog Miray Özgür
Stajyer Psikolog Bahar Yağmur Turan
Stajyer Psikolog Zehra Öztürk
Stajyer Psikolog Mehmet Akif Sevim