Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösteren yaygın bir nörogelişimsel bozukluktur. Çocukluk çağında sık görülmekle birlikte, bireyin akademik başarısını, sosyal ilişkilerini ve günlük yaşamını etkileyebilir. DEHB sadece çocuğu değil, aynı zamanda ebeveynlerini de önemli ölçüde etkileyerek onların stres seviyesini artırabilir ve tükenmişlik hissine yol açabilir.
Ebeveynlerin Karşılaştığı Zorluklar
• Stres ve Kaygı: Çocuğun eğitim ve sosyal hayatıyla ilgili endişeler ebeveynlerde yüksek kaygıya yol açabilir.
• Suçluluk ve Yetersizlik Hissi: Ebeveynler, çocuklarının davranışlarını kontrol edemediklerinde kendilerini suçlu hissedebilirler.
• Tükenmişlik Sendromu: Sürekli dikkat ve çaba gerektiren bir ebeveynlik süreci fiziksel ve duygusal yorgunluğa neden olabilir.
• Toplumsal Baskılar: DEHB hakkında bilgi eksikliği olan çevrenin eleştirileri ebeveynler üzerinde baskı oluşturabilir.
• Aile İçi Dinamiklerin Zorlaşması: DEHB’li çocuklara odaklanırken diğer aile bireylerine yeterince zaman ayıramamak ilişkileri zorlaştırabilir.
Etkili Destek Mekanizmaları
• Psikoterapi ve Danışmanlık: Ebeveynlerin stresle başa çıkmasına ve çocuklarıyla daha sağlıklı bir ilişki kurmalarına yardımcı olabilir.
• Ebeveyn Eğitim Programları: DEHB hakkında bilinçlenme, çocuğun ihtiyaçlarını anlamayı ve uygun stratejiler geliştirmeyi sağlar.
• Destek Grupları: Benzer deneyimler yaşayan ailelerle iletişim kurmak, yalnız olmadıklarını hissetmelerini sağlayabilir.
• Stres Yönetimi Teknikleri: Meditasyon, nefes egzersizleri ve düzenli fiziksel aktivite ebeveynlerin kaygısını azaltabilir.
• Aile Terapisi: Aile içindeki iletişimi güçlendirerek ilişkileri daha sağlıklı hale getirebilir. DEHB’li Çocuklara Destek Olma Yöntemleri
• Günlük Planlama: Net bir program oluşturmak, çocuğun organize olmasını kolaylaştırır.
• Çevresel Düzenleme: Dikkat dağıtıcı unsurları azaltmak, çocuğun odaklanmasını artırabilir.• Büyük Görevleri Küçük Parçalara Bölme: Çocuğun görevleri adım adım tamamlaması motivasyonunu artırır.
• Duygu Düzenleme Becerileri Geliştirme: Demokratik ebeveynlik yaklaşımı çocuğun özgüvenini destekler.
• Uyku Düzeni Sağlama: Uyku problemleri DEHB’li çocuklarda sık görülür, düzenli bir uyku programı oluşturmak faydalıdır.
DEHB, sadece çocukları değil, ebeveynleri de önemli ölçüde etkileyen bir durumdur. Ancak uygun destek mekanizmaları, bilinçli ebeveynlik yaklaşımları ve profesyonel yardım ile bu süreci daha sağlıklı yönetmek mümkündür. Toplumsal farkındalığın artırılması, ebeveynlerin yalnız olmadıklarını hissetmeleri ve etkili stratejiler geliştirmeleri, çocuklarının sosyal ve akademik başarısını desteklemede büyük önem taşır.
KAYNAKÇA
Özyurt, G., Pekcanlar Akay, A., & Öztürk, Y. (2015). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (dehb) tanısı olan olgularda aile işlevselliği ve anne anksiyetesinin kontrol grubu ile karşılaştırılması [Family functioning and maternal anxiety among cases diagnosed with adhd: a comparison study]. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research, 3, 162-172.Şahin, H. Ç. DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) TANISI KONMUŞ BİREYLERİN EBEVEYNLERİNDEKİ PSİKOPATOLOJİK BELİRTİLERİN İNCELENMESİ.
YALÇIN, H., & KARAMAN, H. N. (2019). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan 6- 12 yaş çocukların aile tutumlarının değerlendirilmesi. Uzun, M. E., Uçar, H. N., & Vural, A. P. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde bağlanma özellikleri ve ebeveyn tutumları. Güncel Pediatri, 17(2), 300-313.
Özyurt, G., Pekcanlar Akay, A., & Öztürk, Y. (2015). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (dehb) tanısı olan olgularda aile işlevselliği ve anne anksiyetesinin kontrol grubu ile karşılaştırılması [Family functioning and maternal anxiety among cases diagnosed with adhd: a comparison study]. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research, 3,
Çolak, M., Şireli Bingöl, Ö., Esenkaya Usta, Z., & Kılıç, B. G. (2020). Association of Attention Deficit Hyperactivity Disorder Symptoms of Parents with Parental Attitudes. Journal of Academic Research in Medicine, 10(3), 258–263.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı Almış ve Almamış Çocukların Duygu Ayarlama Anne Baba Tutumları Annenin Dehb Belirti ve Bilgi Düzeyinin Incelenmesi – ProQuest. (2025). Proquest.com.origsite=gscholar&cbl=2026366&diss=y
Hazırlayanlar
Stajyer Psikolog Açelya Narin
Stajyer Psikolog Tuğba Yağcı
Stajyer Psikolog Zehra Durdu
Stajyer Psikolog Zeynep Akçin